Bijdrage Ilja Leonard Pfeijffer

BEZETTE STAD

 

 

En het gebeurde in die koortsachtige dagen,

waarin kortademige hypes als sprinkhaanplagen

door talkshows joegen, boeren blaffend naar de stad

oprukten, iedereen genoeg van alles had,

miskend, gegriefd geschreeuw ons luisteren ontnam

en ieder recht opeiste, dat het virus kwam.

Aanvankelijk werd elke dreiging weggehoond,

zoals in die tijd om het even wat beloond

moest worden met zelfingenomen ironie,

die afserveerde als bezopen hysterie

wat niet in opgepoetste spiegelbeelden paste.

Het kon niet zijn dat wat dan ook een mens verraste,

want iedereen wist alles a priori al.

Ook als dat niet zo was, dan was dat het geval

en was er sprake van een zonneklaar complot.

Ook ik verschanste mij voorshands in milde spot

en sloeg de groeiende paniek hoofdschuddend gade.

Het was een griepje, dacht ik. De gezondheidsschade

viel in het niet bij politiekere problemen

die minder zichtbaar waren en die in systemen

van laatkapitalistisch consumisme scholen.

Zo kon ik zelfs voldaan zijn met mijn onverholen

dedain voor deze ziekte. Maar het virus kwam.

En toen het alle ziekenhuizen overnam,

patiënten stikten op een stretcher naast de deur

bij een gebrek aan medici en alles, geur

van dood uit nieuwsberichten walmde, virologen

verschenen met hun niet voldoende afgebogen

grafieken en exponentieel in aantal groeiden,

toen Facebook werd besmet en Twitter zich bemoeide

met prognostiek, besmettingsgraad en interventies,

de koorts uitbrak in talkshows en de consequenties

zich naar een middeleeuws scenario ontvouwden,

toen was het echt. Na lange jaren vol vertrouwde

onwaarheid en meerduidigheid, waarin de feiten

slechts meningen geworden waren, flauwiteiten

oneindig door te scrollen bleven en cynisme

verplichte uitingsvorm was van een nihilisme

dat op met onzin volgeplempte leegte stoelde,

bestond er voor het eerst weer eens iets echt. Het voelde

vooreerst zowaar een beetje als een revelatie.

Iets wezenlijks kreeg zuurstof door een intubatie

van nieuw beleefde sterfelijkheid. Sinds lange tijd

was er weer iets wat ertoe deed. Genoegzaamheid

om gratis ongenoegen week voor een gevoel

van opwinding vanwege een hervonden doel,

dat onze afspraak was met de geschiedenis.

Ook onze generatie zou met het vernis

van offers en van lijden glanzen in annalen.

Het virus woekerde intussen met banale

doeltreffendheid. Soldaten werden ingezet

om lijken te verplaatsen. Voor een schaars vrij bed

in ziekenhuizen werd nu soms grof geld betaald.

Hoezeer er ook in allerijl werd opgeschaald,

we raakten de controle kwijt. Precies dat feit

was nieuw voor ons en onaanvaardbaar. Sinds de tijd

waarin we God op non-actief hadden gesteld

en uitgelachen, hem zijn schepping met geweld

uit handen rukten, zijn hiernamaals onbewoonbaar

verklaarden, hem gezag ontnamen en zijn kroon zwaar

op onze eigen slapen drukten, waanden wij

ons meesters van ons lot en onze maatschappij

werd ingericht om ieder toeval uit te bannen

en risico’s met procedures te ontmannen.

En zelf beschikten wij nu over dood en leven.

Controle over alles werd ons heilig streven.

Het lijden werd iets ouderwets en het geluk

was op bestelling leverbaar. Dit meesterstuk

van management en ongenaakbaar zelfbestuur

was door een onbeduidend, minuscuul, obscuur

en lullig virus nu zijn relevantie kwijt.

En dat verklaart de razende voortvarendheid

waarmee wij reageerden. Om te laten weten

wie hier de baas was, trachtten wij als een bezeten

dictator heel het leven woest te decreteren.

Teneinde de controle te recupereren

probeerden wij te controleren wat we maar

bedenken konden. En we zeiden tot elkaar

dat wij dat deden om de zwakkeren te sparen

en dat we samen levens aan het redden waren.

Dat was wel zo, maar dat was niet waar het om ging.

Het ging om de controle en de plotseling

op losse schroeven staande wereldheerschappij

van onze soort. Het ging om de grafieken. Wij

verklaarden ons bereid om de economie,

vermaak en toekomst op te offeren om die

grafieken niet op eigen houtje te zien stijgen

en hen uit alle macht weer in bedwang te krijgen.

Zo sloten wij het luchtruim, wegen en het strand.

Zo sloten wij cafés, de winkels en het land.

Zo sloten wij onszelf in onze huizen op.

Zo zetten wij ons opgevoerde leven stop

en daalde stilte in de stad. En dat was dat.

Daar zijn we nu beland. In de bezette stad

is gisteren een hert gezien bij het station.

Om zes uur zingt men aria’s op het balkon

voor alle overburen. Raar is dat de uren

nu voor het eerst in onze levens uren duren.

We luisteren naar krieken van de dagenraad,

naar voetstappen van de patrouilles in de straat

en naar de avond die zo traag en moeizaam valt.

We zijn tot onze schrik tot ons bestaan versmald

en alles wat ons afleidde van dat bestaan

– het filerijden, haast, vervulling, stress, een baan –

om het voor ons een beetje dragelijk te maken,

is een herinnering, een droom terwijl we waken,

fata morgana die steeds verder weg belandt

naarmate wij naar voren kruipen door het zand

van onze lange dagen. Niemand durft te vragen

hoelang het duren zal en niemand durft te klagen,

omdat het steeds meer is zoals het is. Het woord

‘normaal’, dat overboord kon, wordt opnieuw gehoord.

Zo wennen wij onwennig aan de habitat

die veilig voor ons zijn zal: de bezette stad.